شناخت ۱۶ اشتباه رایج در ترجمه و اجتناب از آن‌ها

ترجمه یکی از مهارت‌های پیچیده و حساس در حوزه زبان‌هاست که نیازمند تسلط کامل به زبان‌های منبع و مقصد، آگاهی از فرهنگ‌های مرتبط و دقت در جزئیات است. حتی مترجمان حرفه‌ای نیز ممکن است دچار اشتباهاتی شوند که کیفیت کارشان را تحت تأثیر قرار دهد. این اشتباهات می‌توانند از خطاهای ساده مانند مشکلات نشانه‌گذاری تا مسائل پیچیده‌تر مانند عدم توجه به نرم‌های فرهنگی باشند. در این مقاله، ۱۶ اشتباه رایج در ترجمه را بررسی کرده و راهکارهایی برای اجتناب از آن‌ها ارائه می‌دهیم تا مترجمان بتوانند کیفیت کار خود را بهبود بخشند و خدمات بهتری به مشتریان ارائه دهند.

اشتباهات زبانی

۱. ترجمه حرفی

یکی از شایع‌ترین اشتباهات در ترجمه، ترجمه کلمه به کلمه یا حرفی است که در آن مترجم بدون توجه به معنای کلی جمله، هر کلمه را به طور جداگانه ترجمه می‌کند. این روش می‌تواند منجر به متنی غیرطبیعی یا حتی نامفهوم شود. برای مثال، ترجمه عبارت انگلیسی”It’s raining cats and dogs” به “باران گربه و سگ می‌بارد” در فارسی کاملاً نادرست است، زیرا این یک اصطلاح به معنای باران شدید است.

چگونه از آن اجتناب کنیم: به جای ترجمه حرفی، معنای کلی جمله را درک کنید و آن را با رعایت قواعد دستوری و سبک زبان مقصد بازنویسی کنید. برای مثال، عبارت بالا را می‌توان به “باران شدیدی می‌بارد” ترجمه کرد.

۲.  عدم توجه به نشانه‌گذاری

نشانه‌گذاری (مانند ویرگول، نقطه و غیره) نقش مهمی در وضوح و خوانایی متن دارد. استفاده نادرست از نشانه‌ها می‌تواند معنای جمله را تغییر دهد یا خواندن آن را دشوار کند. برای مثال، جمله “بیا، بگیر” با “بیا بگیر” معانی متفاوتی در فارسی دارد.

چگونه از آن اجتناب کنیم: نشانه‌گذاری متن اصلی را با دقت بررسی کنید و اطمینان حاصل کنید که در ترجمه نیز به درستی اعمال شده است. استفاده از ابزارهای ویرایش متن می‌تواند به شناسایی این خطاها کمک کند.

۳.  نادیده گرفتن اصطلاحات

اصطلاحات و عبارات خاص هر زبان ممکن است معادل مستقیمی در زبان دیگر نداشته باشند. ترجمه نادرست یا تحت‌اللفظی این اصطلاحات می‌تواند باعث سوءتفاهم شود. برای مثال، اصطلاح “kick the bucket” در انگلیسی به معنای “مردن” است، اما ترجمه تحت‌اللفظی آن به “لگد زدن به سطل” کاملاً بی‌معنی است.

چگونه از آن اجتناب کنیم: اصطلاحات را شناسایی کرده و معادل مناسب آن‌ها را در زبان مقصد پیدا کنید. در صورت نبود معادل، می‌توانید مفهوم را با توضیحی کوتاه منتقل کنید.

۴. استفاده نادرست از کلمات

برخی کلمات در زبان‌های مختلف معانی متعددی دارند و انتخاب معنای نادرست می‌تواند ترجمه را نادرست کند. برای مثال، کلمه”bank” در انگلیسی می‌تواند به معنای “بانک” یا “ساحل رودخانه” باشد، و انتخاب نادرست معنا بر اساس زمینه متن می‌تواند مشکل‌ساز شود.

چگونه از آن اجتناب کنیم: زمینه و موضوع متن را به دقت بررسی کنید و معنای مناسب کلمه را بر اساس آن انتخاب کنید.

۵. سوءاستفاده از واژه‌های ربط

واژه‌های ربط مانند “since”، “although”  یا “on the other hand” باید به درستی استفاده شوند تا منطق و جریان جمله حفظ شود. برای مثال، استفاده نادرست از “on the other hand” به جای “in addition” می‌تواند معنای جمله را تغییر دهد.

چگونه از آن اجتناب کنیم: قواعد استفاده از واژه‌های ربط در زبان مقصد را مطالعه کنید و از آن‌ها به درستی استفاده کنید.

۶.  استفاده از زبان غیررسمی در متون رسمی

در متون رسمی، استفاده از عبارات غیررسمی مانند “a lot of” به جای “many” یا “numerous” می‌تواند حرفه‌ای بودن ترجمه را کاهش دهد.

چگونه اجتناب کنیم: از واژگان رسمی مانند “many” برای موارد قابل شمارش و “much” یا “plenty of” برای موارد غیرقابل شمارش استفاده کنید.

۷. جملات طولانی

جملات طولانی می‌توانند خواننده را سردرگم کنند و فهم متن را دشوار سازند. این مشکل به‌ویژه در متون تخصصی که نیاز به دقت دارند، برجسته‌تر است.

چگونه از آن اجتناب کنیم جملات را به بخش‌های کوتاه‌تر و ساده‌تر تقسیم کنید تا خوانایی متن افزایش یابد.

اشتباهات فرهنگی و زمینه‌ای

۸. عدم توجه به نرم‌های فرهنگی

عدم آگاهی از فرهنگ زبان مقصد می‌تواند به ترجمه‌های نامناسب یا حتی توهین‌آمیز منجر شود. برای مثال، اشاره به برخی رنگ‌ها یا نمادها ممکن است در یک فرهنگ معنای مثبت و در فرهنگ دیگر معنای منفی داشته باشد.

چگونه از آن اجتناب کنیم: با فرهنگ و سنت‌های کشور مقصد آشنا شوید و از منابع معتبر یا گویشوران بومی برای تأیید ترجمه استفاده کنید.

۹. نادیده گرفتن تفاوت‌های زبانی و فرهنگی

برخی کلمات یا عبارات ممکن است در زبان منبع معنای مثبتی داشته باشند اما در زبان مقصد توهین‌آمیز باشند. برای مثال، کلمه‌ای که در یک زبان عادی است ممکن است در زبان دیگر معنای نامناسبی داشته باشد.

چگونه اجتناب کنیم: تفاوت‌های زبانی و فرهنگی را مطالعه کنید و از انتخاب کلمات حساس پرهیز کنید.

۱۰. عدم توجه به عبارات رایج و طنزآمیز

عبارات رایج یا طنزآمیز، به‌ویژه در تبلیغات، ممکن است به درستی ترجمه نشوند و تأثیر مورد نظر را از دست بدهند.

چگونه از آن اجتناب کنیم: عبارات رایج را شناسایی کرده و معادل‌های مناسب در زبان مقصد پیدا کنید یا از گویشوران بومی برای تأیید صحت ترجمه کمک بگیرید.

اشتباهات فنی

۱۱.  عدم تبدیل واحدها

نگه داشتن واحدهای خارجی (مانند پوند یا مایل) بدون تبدیل به استانداردهای محلی می‌تواند برای خوانندگان گیج‌کننده باشد.

چگونه از آن اجتناب کنیم: واحدها را به استانداردهای رایج در کشور مقصد تبدیل کنید، مانند تبدیل مایل به کیلومتر یا پوند به کیلوگرم.

۱۲. انتقال اشتباهات نویسنده

کپی کردن اشتباهات موجود در متن اصلی، مانند خطاهای نگارشی یا واقعی، به ترجمه می‌تواند کیفیت کار را کاهش دهد.

چگونه از آن اجتناب کنیم: اشتباهات متن اصلی را شناسایی و اصلاح کنید و از انتقال آن‌ها به ترجمه خودداری کنید.

اشتباهات مربوط به فرآیند

۱۳. عدم بازبینی متن نهایی

نادیده گرفتن مرحله بازبینی می‌تواند باعث باقی ماندن خطاهای املایی، دستوری یا معنایی در متن شود.

چگونه اجتناب کنیم: متن ترجمه‌شده را حداقل یک بار بازخوانی و ویرایش کنید. در صورت امکان، از شخص دیگری بخواهید متن را بررسی کند.

۱۴. تخمین نادرست پیچیدگی پروژه

پذیرفتن پروژه‌های ترجمه بدون ارزیابی دقیق زمان و منابع مورد نیاز می‌تواند به تأخیر یا کاهش کیفیت منجر شود.

چگونه از آن اجتناب کنیم: قبل از پذیرش پروژه، زمان‌بندی واقع‌بینانه‌ای تنظیم کنید و در صورت نیاز، از خدمات ترجمه فوری استفاده کنید.

اشتباهات سبکی

۱۵. عدم توجه به ریتم و لحن متن

نادیده گرفتن لحن متن اصلی (مانند شعر در برابر نثر) می‌تواند باعث شود ترجمه از نظر احساسی یا زیبایی‌شناختی با متن اصلی همخوانی نداشته باشد.

چگونه از آن اجتناب کنیم: لحن و ریتم متن اصلی را حفظ کنید و کلمات را با دقت انتخاب کنید تا حس و حال متن منتقل شود.

۱۶. تحریف یا افزودن غیرضروری

افزودن تزئینات یا تغییرات غیرضروری که در متن اصلی وجود ندارد، می‌تواند به تحریف معنا منجر شود.

چگونه اجتناب کنیم: به دستورالعمل‌های پروژه پایبند باشید و از افزودن محتوای غیرضروری خودداری کنید.

نتیجه‌گیری

ترجمه یک فرآیند پیچیده است که نیازمند دقت، آگاهی فرهنگی و مهارت‌های حرفه‌ای است. با شناخت و اجتناب از اشتباهات رایج ذکرشده در این مقاله، مترجمان می‌توانند کیفیت کار خود را به طور قابل‌توجهی بهبود بخشند. بازبینی دقیق، مطالعه مداوم زبان و فرهنگ مقصد، و استفاده از ابزارهای حرفه‌ای مانند نرم‌افزارهای CAT می‌توانند به تولید ترجمه‌هایی دقیق، روان و متناسب با نیاز مخاطبان کمک کنند. با رعایت این نکات، نه‌تنها رضایت مشتریان افزایش می‌یابد، بلکه جایگاه شما به‌عنوان یک مترجم حرفه‌ای نیز تقویت خواهد شد.